N tunel sot le Sela? Nia plö na “matada”

Dagnëra indô salta fora la proposta (plëgn de fantasia) de fá n büsc sot le Frara, n tunel por alisiré le trafich, garantí la segurëza y smendrí le percurs danter les valades ladines. Sce te chisc agn é le proiet gnü araté mâ na “matada”, na “utopia”, podess le tunel ciafé sëgn le dër sbunf por gní realisé – giulan ince ala crisa dl coronavirus. Almanco chësta é la convinziun de n valgügn imprenditurs y politics. 

La proposta de fá n tunel sot Frara (y ciodì pa no, ince sot ai atri jus dles Dolomites) por desgropé i problems dl trafich, garantí maiù segurëza (ince ti mëisc da d’invern) y coliamënc plö asvelc danter les valades ladines, é vedla “desche l cuch”. Cinamai le aconsiadù provinzial da inlaota, Hugo Valentin (dan feter 40 agn), â proponü le tunel. Indere é l’idea gnüda depënta dagnëra sciöche “utopica”. Ince sce al é vëi che te chisc agn él gnü fat tunei scialdi plö lunc te nosta provinzia, cinamai danter raiuns manco importanc y abitá che nia Gherdëina y Badia, a arferé le proiet é sté soradüt i cosc (che podess ester fora de mosöra); i finanziamënc (da olá vëgn pa i scioldi?); i tëmps por completé na te’ opera (al foss debojëgn de dezens). Y nia por ultim: les preocupaziuns por l’ambiënt (n büsc sot le Sela te na tera patrimone Unesco n’é nia propi n gran retlam).

N maxi rondel amesa la galaria

Impó é deplö operadus turistics, imprenditurs y politics (de Badia y Gherdëna) a öna cun le tunel. I vantaji foss tröc – diji – a mëtman dal trafich che gniss insciö tut demez completamënter dai jus. “Secundo me, le tunel é l’unica soluziun che se lascia fá” dijô dan da n ann al foliet Alto Adige Oscar Alfreider, presidënt dl’Assoziaziun turistica Alta Badia. “Amesa la galaria, podess n rondel sorví por oje a man dërta sce an va te Gherdëna, y a chi che va te Fascia o cuntra Reba oje a man ciampa”. “N tunel podess garantí de passé tres, ince d’invern canche al vëgn jö lovines. Lapró ciafass i ziclisc plö lerch tratan l’isté” la minunga dl ombolt de Corvara, Robert Rottonara. A öna cun le tunel ince l ombolt de Sëlva, Roland Demetz.

I scioldi? Dal Recovery Fund

N tunel ipotetich da Calfosch a Plan de Gralba foss lunch feter 4,9 km. Cun l’auto aduressun manco de 5 menüc. Y tan custess pa na te’ opera: an baia de 600 miliuns de euro. Stüdi él gnü fat n gromun te chisc agn. N plann n’é indere nia ciamó sön mësa, vala pö soradöt dl capitul finanziar. Che sëgn podess cinamai garaté. Co? Cun le fond de recostruziun “Recovery Fund” dla Uniun Europeica. Scioldi che gnará adurá por n mioramënt dl sistem infrastrutural de n paisc. “Tles valades ladines él tröpes infrastrotöres da fá y por chëres che an mëss ciaré da ester bogn da rové pro i finanziamënc dl Recovery Fund” scrí Albert Pizzinini te na lëtra ala Usc. Secundo Pizzinini, le tunel pormetess “le coliamënt natural danter les döes valades ladines” y – por ponsé ciamó n pü’ plü alingrana – “podessun ince colié tres n tunel les atres valades ladines, Fodom y Fascia y cun chësc spo stlü i jus al trafich, cun düc i vantaji da n punt de odüda turistich”.

Ambientalisc decuntra

So bëgnsté al proiet á dé ince le presidënt dl Venet, Luca Zaia, ciaran ince ales Olimpiades de Milan-Cortina dl 2026. Mo ai ambientalisc ne ti plej l’idea dldüt nia: “Sce cina dan da n valgügn agn ne se sprigurân nia – ester che la situaziun economia dl opera ne fô nia da tigní fora – é incö la proposta dl tunel concreta y da sté cun fistidi” dij l’organisaziun Mountain Wilderness.

Scrite ite tl canal Telegram!  👉🏻  https://t.me/altoadigeinnovazione

Sun ince sön Facebook 👉🏻  https://www.facebook.com/altoadigeinnovazione

Y Linkedin 👉🏻  https://www.linkedin.com/company/alto-adige-innovazione

Ti potrebbe interessare