Le ladin di artejagn por vignidé: me passeste le mënatorchi (nia le “Schraubenzieher”!)

Le “Bohrer”, la “Stichsäge”, la “Staflei”: sön le laur – spezialmënter tl ciamp tecnich dl artejanat – n’él nia saurí adoré le lingaz ladin. Tröpes é ciamó les parores tudësces y talianes che vëgn tutes ca al post de chëles ladines. La Uniun di Ladins Val Badia ó porvé da implí chësta locia.

Les 25 massaries plü adorades 

La Uniun Ladins Val Badia á cherié na seria de placac cun figöres y inoms por ladin dles 25 massaries plü adorades te valgügn mistiers artejanai: chël da moler, da eletrizist, da tistler, da idraulich. Y sëgn ince por le laur da bocá, da feur, da mecanich, da ortolan. Al foss sambëgn bun che chisc gniss tacá sö te vigni bercstot dla valada. Vëi él ince che por zacontantes massaries mancel ciamó l’inom ladin y al vá debojëgn da le cherié.

Un di placac dla seria “25 parores”: eco le glossar dl tistler.

Sensibilisé i lauranc 

“Le fin é chël da sensibilisé i lauranc de chësc vers y adoré deplü nosc lingaz ince tl artejanat” spliga l’Uniun Ladins Val Badia. Che injunta: “I placac é le resultat de n laur d’enrescida, a chël che le maester Timo Craffonara ti va do bele da n valgügn agn”. Co? Al va diretamënter söl post, damana do, se fej cunté sö i enjins dai artejagn instësc, chir le dialog cun i esperc dl lingaz y dla storia. Tl caje che na parora ladina ne esist nia, vëgnela chirida, cheriada. A Trail à Craffonara cunté de inrescí ince ti dizionars dles atres valades ladines y che n aiüt important vëgn dal Pledari Grond, le vocabolar dl Rumantsch Grischun, le standard scrit ladin dla Svizra. “Chisc é tröp inant respet a nos” sotrissëia Craffonara. Le Pledari Grond é gnü dé fora te na prüma edizion bele dl 1983 y dal 2006 él a desposiziun de düc sön internet.

“Le pinel plat”, “le brode”, “le taiarin”: les parores dl moler.

Parores scëmples

L’acügn; la smorzia; le ciaz; la ciovira; la sapa; le soflun; le crozer; la mascin da borvé jö: por i artejans él na picera desfida – n ausé – adoré vigni dé la parora ladina al post de chëla todëscia o taliana. Y ince na sodesfaziun y na ligrëza, él pö val iade la definiziun tl lingaz dla uma plö scëmpl y cürt de chël tl lingaz forest. Düc i interessá pó odëi o comané i placac ince sön le sit dla Uniun.

Scrite ite tl canal Telegram!  👉🏻  https://t.me/altoadigeinnovazione

Sun ince sön Facebook 👉🏻  https://www.facebook.com/altoadigeinnovazione

Y Linkedin 👉🏻  https://www.linkedin.com/company/alto-adige-innovazione

 

Ti potrebbe interessare