Le gran busiamënt do le lockdown: i artejans n’à mai laurè tan sciöche sëgn

Tistleri, zumpradus, moleri, depenjadus, tesceri, eletrizisc: adöm al turism, l’artejanat é dessigű le setur economich plö important por la Val Badia. A desfarënzia de atri ciamps, i artejans badioc pé ne avëi nia patì tröp le lockdown, l’emergënza sanitara y la crisa da coronavirus. Al contrar: “Nos ne un mai laurè tan sciöche sëgn” nes à dit Isidoro Clara, presidënt de Artejanat Val Badia. Cun ël s’l’ún cuntada di proiec por le dagnì, dla mancianza di jogn, de sciöche les dites fej frunt ala crisa y dles mascheres sön i cantiers.

Artejanat y marketing: le binom por le marcé globalisé

La Val Badia cunta cuaji 120 dites artejanales y de sorvisc. Plö dl 15 porcënt è firmes da tistler, le 18% dites che fej instalaziuns y facility y le 12% laora tl setur dal frabiché. Le proiet Artejanat Val Badia (AVB) é gnü invié ia dan sis agn dal grup di artejans da San Martin cun l’idea che “l’artejanat ne podess nia avëi n dagní zënza na buna strategia de marketing”. Tratan chisc agn el gnű cherié na rëi de colaboraziuns danter les dites d’artejan dla Val Badia y atualmënter cunta AVB en total de 53 mëmbri dai cin comuns dla valada. “Le proiet dess daidé les dites che fej para da deventé plü competitives, svilupan idees nöies y sostignin la formaziun te deplü ciamps” scri AVB. “Giulan al’inteliënza de rëi, che vëgn a s’al dé da partí les competënzes y spezialisaziuns, pó la produziun rové sön liví tres plü alc de cualité, aumentan la capazité da afronté n marcé tres plü globalisé”.

L’artejan? Pert dla cultura y dla tradiziun ladina

Söla plataforma internet (artejanatvalbadia.it) vëgnel retlamisé l’artejanat dla valada y les dites ince tres campagnes sön i social. Y sot chësc martl, i artejans badioc va ince a se prejentè a fieres y esposiziuns. “L’artejanat fej pö pert dla cultura y dla tradiziun ladina y chësc é le botun sön chël che an ó y mëss druché” dij le presidënt de Artejanat Val Badia, Isidoro Clara.

Isidoro Clara, presidënt de Artejanat Val Badia.

Mo co èl pa metű l’artejanat badiot y i artejagn te chësch mumënt critich? Sun pö ciamò tl plëgn dl emergënza sanitaria y, dantadöt, te na crisa economica?

“Nos artejans ne un nia patì massa le lockdown. El pö metű man propi en mëis dan che la sajun da d’invern jiss a piz. Y spo, giulan ince ala politica locala, sun sta feter i pröms a podëi indo piè ia. Por fortűna sunse sta bogn da tignì bot” spliga Clara.

Y sëgn, co vala pa inant, dűt sciöche denant? 

“Al momënt pënsi che laurun feter deplö che dan la crisa, ince ajache tröpes dites a ciamò da ruvè ia gragn laurs da denant, chi laurs che è gnűs sburlà”.

Le banch de proa – dij i esperc – sarà l’altonn…

“Sce. Dailò saral da odëi sciöche ala va inant. Al depënn zënzater sce la sajun da d’invern pò scomencè regolmënter, sce al sarà indo n lockdown”.

Mascheres y destanziamënt sozial ince söl post de laur. Co ciara pa fora söi cantiers? An vëiga baldi tröc lauranti sënza proteziun. El pa la maschera ciamò obligatoria?

“Chël bëgn! Sciode odëi che al è lauranti che ne se tign nia ales regoles”.

I ultims dac dla Cna-Shv Alto Adige (l’Assoziazion de Südtirol di artejans”) nes dij che te nosta provinzia almanco 4 dites sön 10 risćëia de stlű definitivamënte por la crisa gaujada dal Covid-19. El pa n te risch ince tla Val Badia?

“Iö pënsi de no. Plütosc, speri dër che al ne suzedes nia. Al è tröp laur incërch; por nos ne vëighi nia en orizont tan fosch”.

I jogn y l’artejanat: tan tröc tol pa la dezijiun da fa l’artejan do les scores mesanes? 

“Ciamò massa pűc. Se fajun ert da fa gni i jogn docà. Y chël è sciode, n gran problem. Tl artejanat se mancel propri la forza laur”.

Ëise na rezeta por rosedè chësch trend negatif?

“Da d’alton piarunse ia cun la ‘Academia Artejanat Val Badia’. Jarun tles scores – dala scolina insö fina ales scores altes – por informè y mostrè a livel pratich le monn dl artejanat ai jogn y ales jones, ai mituns y ales mitans”.